‍

DNA is een van de meest revolutionaire bewijsmiddelen in strafzaken en de aanwezigheid ervan op een plaats delict wordt vaak gezien als ontegensprekelijk bewijs van schuld. De vraag is echter of het gebruik van DNA als bewijsmiddelwel altijd even betrouwbaar is? In deze blog leggen we uit wat verplaatsbaar DNA is en hoe dit een invloed kan hebben op de betrouwbaarheid van DNA-bewijs in strafdossiers.

1)    Wat is DNA en waarom is het relevant in strafzaken.

DNA kan gezien worden als een unieke code die in bijna elke cel van ons lichaam zit. Het bevat de informatie die bepaalt hoe we eruitzien en hoe ons lichaam werkt. Omdat deze code bij iedereen anders is (behalve bij identieketweelingen) wordt het vaak gebruikt om mensen te identificeren. Sporen zoals huidcellen, haren, speeksel, zweet of bloed kunnen worden achtergelaten op eenplaats delict. Het DNA in deze sporen kan dan gebruikt worden om vast testellen wie er aanwezig was op het plaats delict om op basis daarvan eenmogelijke dader te identificeren.

Bijvoorbeeld: In een moordzaak wordt op het plaats delict een glas gevondenwaar het speeksel en daarmee ook het DNA van persoon A aanwezig is. Dit kan een belangrijke aanwijzing zijn dat persoon A betrokken was bij de misdaad, maar ishet mogelijk dat dit DNA op een andere manier op die plek terecht is gekomen?

2)    Wat is verplaatsbaar DNA

Stel je voor: persoon A was op een feest, drinkt er water uit een glas enzet dit glas vervolgens ergens neer. Zonder erbij stil te staan, heeft hij ofzij DNA achtergelaten op dat glas. Wanneer iemand anders dit glas latermeeneemt en op een andere plek achterlaat zoals op het plaats delict, kan hetDNA van persoon A daar terechtkomen, ook al is hij of zij zelf nooit op dieplaats geweest. Dit is een voorbeeld van verplaatsbaar DNA. In het dagelijks leven is dit misschien onschuldig, maar in strafzaken kan het verregaande gevolgen hebben. Als jouw DNA op een plaats delict wordt gevonden, lijkt het of je daar bent geweest en kunnen hieruit foute conclusies getrokken worden.

Onderzoek toont aan dat DNA niet alleen direct kan worden overgedragen bijvoorbeeld door het aanraken van een deurknop, maar ook indirect. Zo kan het vanop de deurknop op de handschoen van de onderzoeker terecht komen en vervolgens door aanraking met die handschoen op een ander voorwerp (1). DNA kan ook rechtstreeks overgebracht worden van het ene naar het andere voorwerp(2). Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer hetbewijs (zoals een glas) in een verpakking wordt geplaatst met andere bewijsstukken.Er kan dan overdracht gebeuren van het glas naar de binnenkant van de verpakking of naar de andere voorwerpen die mee in de verpakking zitten.

Dit soort overdracht van DNA kan leiden tot misverstanden tijdens de interpretatie van de resultaten en kan mogelijks de uitkomst van een strafzaak beïnvloeden.

‍

3)    Wat betekent dit voor strafzaken?

Omdat DNA verplaatsbaar is, is het belangrijk voor rechercheurs, advocaten en rechters om zorgvuldig om te gaan met de verzameling en interpretatie van DNA-bewijs. Hoewel DNA vaak als overtuigend bewijs wordt gezien, vertelt het niet altijd het volledige verhaal. Daarom is het zeer belangrijk om dit bewijs in de juiste context te plaatsen en te combineren met ander bewijs om zo de juiste conclusies te trekken. In het verleden zijn er reeds zaken geweest waarbij mensen onterecht beschuldigd werden vanwege verkeerd conclusies uitDNA-onderzoek.

Een bekend voorbeeld is de zaak van Amanda Knox, de Amerikaans vrouw diebijna vier jaar in een Italiaanse gevangenis zat na een onterechte veroordeling. Dit gebeurde door een foutieve interpretatie van de aanwezigheid van haar DNA op het plaats delict. Ze werd beschuldigd van de moord op haar huisgenoot op basis van een foutieve conclusie die getrokken werd uit forensisch onderzoek.  Haar DNA werd gevonden op de BH van het slachtoffer en het moordwapen (keukenmes). Dit leidde tot de conclusie dat ze betrokken was bij de moord, terwijl dit DNA daar hoogstwaarschijnlijk terecht was door transfer tijdens het onderzoek in het huis waar Amanda samenwoonde met het slachtoffer.

Dit benadrukt nogmaals het cruciale belang van een grondige en zorgvuldige kennis van allefeiten en omstandigheden van een zaak.

4)    Conclusie

DNA speelt een cruciale rol in rechtspraak en heeft zich bewezen als krachtig hulpmiddel bij het vinden van mogelijke daders in strafzaken. Toch mogen we het niet blindelings vertrouwen als de absolute waarheid en is het belangrijk dat we rekening houden met factoren zoals de verplaatsbaarheid van DNA. Het is van groot belang om in strafdossiers rekening te houden met de context waarin het bewijs wordt gevonden en de stappen die tijdens het forensisch onderzoek zijn gezet. Door wetenschappelijke kennis te integreren in strafzaken, kunnen we een breder en vollediger beeld krijgen van de zaak en op die manier cliënten beter bijstaan.

‍

Dit artikel kwam tot stand binnen ons SUE Lab.

Referenties:

1. Fonneløp AE, Egeland T, Gill P. Secondary and subsequent DNA transfer during criminal investigation. Forensic Sci Int Genet. 2015;17:155–62.

2. Goray M, Van Oorschot RAH, Mitchell JR. DNA transfer within forensic exhibit packaging: Potential for DNA loss and relocation. Forensic Sci Int Genet. 2012 Mar;6(2):158–66.